Επιστημονική – Λατινική ονομασία / Είδος: Olea europaea
Γένος: Olea
Οικογένεια: Oleaceae / Ελαιίδες
Συχνές ονομασίες: olive ,olive leaf, small fruit olive, European olive, olijf, olive tree, wild olive tree, African οlive, common olive, true olive / Ελιά η ευρωπαϊκή, Ελιά η κοινή, ελιά, λιόδεντρο, μεσόκαρπη, λιανοληά.
Μεγάλο, υπεραιωνόβιο δένδρο που μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 20μ. Αποτελείται από σταχτόχρωμο κορμό με εξογκώματα ανα διαστήματα και βαθύ ριζικό σύστημα. Χαρακτηριστικό του ριζικού συστήματος της ελιάς είναι η ικανότητα του να αναπτύσσεται και σε βάθος αλλά και πλαγίως στην προσπάθεια τους να προσεγγίσουν υδροφόρο ορίζοντα. Φέρει γραμμικα, λογχοειδή, γκριζοπράσινα φύλλα, τα οποία είναι υποπράσινα έως λευκά στην κάτω επιφάνεια. Ανθοφορεί με μικρά, υποκίτρινα άνθη σε βοτρυωδείς ταξιανθίες.
Υπάρχουν 35 διαφορετικά είδη ελιάς. Στην Ελλάδα φύεται μόνο η ευρωπαϊκή ελιά (Olea europaea) κι υπάρχουν δύο ποικιλίες η Olea europaea var. europaea που καλλιεργείται για τους καρπούς της κι η αγριελιά – δασική (Olea europaea var. oleaster). Συναντώνται διάφορες τοπικές ποικιλίες ανάλογα με τη χρήση του καρπού και διακρίνονται σε επιτραπέζιες, όπως π.χ. η Καλαμών κι η Θρούμπα, σε ελαιοπαραγωγικές, όπως π.χ. η Κορωνέϊκη, αλλά υπάρχουν και ποικιλίες με διττή δυνατότητα, όπως π.χ. η Μεγαρίτικη. Υπάρχει επίσης η παράξενη ποικιλία ασπρολιά της Λευκάδας που οι καρποί της είναι αρχικά λευκοί, αλλά κι η τελείως λευκόκαρπη.
Η ελιά είναι δημοφιλές φυτό από την αρχαιότητα με αναρίθμητες αναφορές στα αρχαία αλλά και τα θρησκευτικά κείμενα. Αποτέλεσε και συνεχίζει ακόμη και σήμερα να είναι σύμβολο ειρήνης και δόξας. Το καλλιστέφανο με το οποίο στέφονταν οι Ολυμπιονίκες ήταν από αγριελιά, καλλιστέφανο ελιά φύτευσε κι ο Ηρακλής στην Ολυμπία. Στην αρχαία Αθήνα αποτελούσε δώρο της θεάς Αθηνάς κι η ελιά της Ακρόπολης ήταν δέντρο ιερό, το οποίο όποιος τολμούσε να κόψει κλαδί του τιμωρούνταν με θάνατο. Ενώ και στη νομοθεσία του Σόλωνα υπήρχαν διατάξεις ακόμη και για τον τρόπο φύτευσης του εν λόγω δέντρου για να επιτυγχάνεται η βέλτιστη απόδοση. Οι αρχαίο Έλληνες καλλιέργησαν ελιές στην περιοχή του Ελαιώνα (Αθήνα), όπου σώζεται μία υπεραιωνόβια ελιά επί της Ιεράς Οδού, η οποία καλείται ελιά του Πλάτωνα.
Η καλλιέργεια της ελιάς συνεχίζεται μέχρι σήμερα, κι αποτελεί βασικό προϊόν της ελληνικής διατροφής κι οικονομίας, το οποίο εκτιμάται παγκοσμίως. Το ελαιόλαδο αποτελεί βασικό προϊόν της μεσογειακής διατροφής με πολύ πλούσια διατροφική αξία.